Earthcaches: waar geschiedenis, natuur en cultuur hand-in-hand gaan: SCHOKLAND – Marieke Suur

Gewoon even weg

Twee nachten en drie dagen samen onderweg zonder puberdochters. Af en toe best fijn. Mijn man (M) is niet echt een fan van geocachen. Wandelen en geschiedenis daarentegen vindt hij wel weer leuk. Wandelen en geschiedenis vind ik ook leuk, mits er een doel mee gediend is. Geocachen dus in mijn geval. Nou, dat zijn dan dus de ingrediënten van ons uitje. Op naar Friesland waar we een B&B hebben gereserveerd. Maar, onderweg doen we eerst twee earthcaches aan op Schokland. Ligt mooi op de route dus helemaal goed.

Schokland

Schokland staat sinds 1995 op de werelderfgoedlijst vanUnesco. Geen wonder: het is een unieke combinatie van cultuurhistorie en natuur. Je vindt hier sporen van menselijke bewoning van duizenden jaren terug. Vroeger was Schokland een eilandeen eiland in de Zuiderzee. Sinds de inpoldering van de Noordoostpolder is het een eiland op het droge: een gebied tussen land en water welke rijk is aan archeologische bodemschatten.

Wanneer we aankomen zetten we onze auto op de parkeerplaats in de Middelbuurt: het middengedeelte van het eiland waar Museum Schokland zijn thuis heeft gevonden. Je kunt goed zien dat Schokland vroeger een eiland was: het ligt wat hoger in het ingepolderde landschap. Een langgerekt smal stuk grond van ruim drie km. lang en op het breedste punt 500 meter.

We zijn al een tijdje onderweg dus we schuiven eerst aan in het restaurantje vlak bij het museum om aan onze cafeïnebehoefte te voldoen en een bodempje in onze maag te leggen. Zo kunnen we optimaal genieten van wat Schokland ons te bieden heeft. Het museum slaan we over. We gaan aan de hand van de info op de listings van beide earthcaches en de informatieborden langs de route, zelf op zoek naar de geheimen van dit mooie stukje natuur.

Earthcache: De eerste bewoners van Schokland

Vanaf de Middelbuurt lopen we over een prachtig smal (fiets-) paadje over een soort dijk naar de earthcache “De eerste bewoners van Schokland”. Hier staat een informatiebord waarop te lezen is welke strijd de vroegere bewoners hebben geleverd om te overleven op dit stukje grond in de Zuiderzee. Schokland staat symbool voor het leven van de Nederlanders met en de strijd tegen water. Juist op Schokland is de strijd tegen het water duidelijk zichtbaar. Leefden er eerst nog mensen die boer waren en de grond in cultuur brachten, later moesten ze steeds meer toegeven op het water en werden ze vissers omdat het boeren en de landarbeid niet meer rendabel waren en overstromingen het werk niet meer mogelijk maakten.

Op dit punt staat een watermeter welke laat zien dat het eiland vroeger gebaad was bij laag water, nu is juist een hoog waterpeil belangrijk om het wegzakken van de grond tegen te gaan.
We genieten hier van het prachtige uitzicht, de mooie bermen met fluitenkruid en dovenetel, het gefluit van de vele vogels en de rust die dit stukje land uitdraagt. Bij een earthcaches hoef je geen schat te zoeken maar beatwoord je vragen welke op de listing staan. Deze mail je naar de CO. Heb je de vragen goed dan kun je de cache loggen. Nadat we de vragen die horen bij deze cache hebben beantwoord gaan we verder.

 

Een leuke ontmoeting

We gaan vanaf de oostelijke dijk iets naar beneden richting het westen. Duidelijk is te zien dat Schokland omdijkt was. Het middengebied ligt iets lager maar toch nog hoger dan het latere polderland van de Noordoostpolder. Het eiland was hier maar zo’n 100 meter breed en via een ander dijkje welke de grens van de westkust van het eiland aangeeft belanden we in het Schokkerbos (vroeger dus de Zuiderzee). Het ruikt hier heerlijk naar meidoorn en we genieten van het bos in al zijn verschijningsvormen.

We komen iets verder een mevrouw tegen die helemaal lyrisch is over dit stukje natuur en dit met ons deelt. Zij verteld dat ze hier al vaker is geweest maar hier nog steeds graag komt. Begrijpelijk. Ook wij zijn in de ban van Schokland.

Earthcache: De gesteentetuin

Via een mooi pad belanden we in de buurt van de tweede earthcache in dit gebied: “De gesteentetuin”. Hier ligt ook het Bezoekerscentrum van het Flevo-landschap waar veel archeologische informatie over dit gebied te vinden is.

De gesteentetuin biedt een inkijkje in de afkomst van de stenen uit de IJstijd die hier gevonden zijn, de verschillende soorten stenen die hier liggen en de erosie waaraan de stenen onderhevig zijn. Wij lopen het rondje langs de vele verschillende informatieborden en gesteenten en gaan op zoek naar de antwoorden op de vragen die deze cache loggen mogelijk maakt. Het is hier heerlijk rustig en we besteden ruim de tijd om dit mooie plekje te bekijken.

In de bodem van Schokland ligt duizenden jaren aan bewoningsgeschiedenis verborgen: aardewerk, gereedschappen, graven, resten van huizen en kerken en hele dijksystemen. Een bijzonder inkijkje in het leven van zovele mensen die hier hun leven hebben doorgebracht.

 

Een aandenken aan Schokland

In het bezoekerscentrum kopen we een boek met prachtige foto’s van en informatie over dit bijzondere stukje land.

Om later nog eens te lezen en opnieuw te beleven.

 

Wanneer we deze tweede earthcache hebben bezocht lopen we via het bos terug naar onze auto.

 

 

 

 

 

De zuidelijke punt met restanten van bewoning

We zijn nog lang niet uitgekeken en rijden met de auto naar het meest zuidelijke puntje van het eiland: het vroegere dorpje Ens. Dit was een gemeenschap welke was gebouwd op een terp evenals het meest noordelijke puntje van het eiland een terp was waar het dorpje Emmeloord lag. Bij het dorpje Ens is nog de fundering van een vuurtoren te vinden.

Ook ligt er de omtrek van het vroegere protestante kerkje van Ens. Je mag het “kerkje” niet betreden. Er ligt in het midden een grafzerk waar de gevonden skeletten van vroegere bewoners herbegraven zijn. Indrukwekkend. De geschiedenis. Maar ook de natuur. Je hebt hier een prachtig uitzicht op de polder van Schokland.

 

Het noorden: Emmeloord

Hierna rijden we naar het uiterste noordpuntje van Schokland. Hier lag vroeger het dorp Emmeloord (niet te verwarren met het huidige Emmeloord wat eigenlijk Nieuw-Emmeloord heet).

 

 

Ook hier weer bijzondere tekenen van bewoning. Het Lichtwachtershuis en het misthoornhuisje staan er nog. Mooi gerestaureerd. Indrukwekkender zijn de resten van het vroeger haventje met zijn steigers en havenpalen. Ook de bescherming tegen kruiend ijs en opkomend water is nog te zien.

Een soort kunstwerk laat de omtrek van de begraafplaats zien waar de katholieke bewoners begraven zijn.

Wat een bijzondere plek waar de geschiedenis tot leven komt.

 

Om de geschiedenis nog even verder te vertellen: in de negentiende eeuw raakt Schokland steeds verder in verval. Het eiland wordt steeds kleiner en onveiliger door afkalving door water. Er is voortdurend kans op overstromingen. De visserij brengt steeds minder op waardoor dit de armste gemeente van Nederland wordt. In 1859 besluit de overheid dat het eiland ontruimd moet worden. Op enkele ambtenaren (zoals de vuurtorenwachter) na verlaten alle 635 bewoners het eiland om in de omliggende dorpen op het vaste land een nieuwe toekomst op te bouwen.

In 1942 wordt de Noordoostpolder drooggelegd. Vanaf dan maakt Schokland onderdeel uit van het vaste land al blijven de contouren van dit eens zo bijzondere eiland nog zichtbaar. Dit kleine stukje land blijkt een mooi overzicht van een stukje geschiedenis van Nederland te herbergen.

Opdat we niet vergeten!

 

 

Geïnteresseerd geraakt in dit “eiland”? Aan de hand van de twee genoemde earthcaches (GC18FN1 [de gesteentetuin] en GC302X6 [De eerste bewoners van Schokland]) kun jezelf genieten van dit mooie gebied, met zijn bijzondere geschiedenis en cultuur en zijn prachtige natuur.

Er lopen meerdere fiets- en wandelpaden door het gebied, en het museum met het daarnaast gelegen kerkje bieden nog meer informatie over dit bijzondere stukje Nederland.

 

Een eiland op het droge!